Z kart historii
Zarys historyczny wsi
Najwcześniejszą wzmiankę o wsi Boiska zanotowano w 1419 roku(1). Potwierdza ona ugodę graniczną zawartą pomiędzy Beatą wdową po Dymitrze, dziedziczką wsi Chruślina, Boiska i Wałowice, a Klemensem archidiakonem zawichojskim. Informacja chociaż wyrywkowa dowodzi, że wieś istniała już na początku XV wieku pod zachowaną dziś nazwą Boiska.
Skąd pochodzi nazwa wsi, trudno jest ustalić. Według przekazów ludowych tereny późniejszej wsi porośnięte były lasami, zwanymi zbójeckimi. Stąd też można przypuszczać, że Boiska, czy też Zboiska, wywodzą się od nazwy lasów i grasujących w nich zbójników. Inna wersja głosi, iż nazwa mogła powstać od miejsca stoczonej bitwy – pobojowiska, zmienionej później na Boiska. Obie hipotezy są prawdopodobne.
Dawne nazwy wsi:
Boyska – 1419 r.
Boyschka – XV w.
Boyszka – XV w.
Boiska – 1449 r.
Boyska – 1565 r.
Sboiska – 1580 r.
Zboiska – 1659 r.
Boisk – 1772 r.
Bojska – 1788 r.
Boiska - 1802 r.
Dobra Boisk (obok Sosnowej Woli, Mazanowa i Wałowic) należały do klucza grabowieckiego, którego właścicielami były rody: Gorajskich, Oleśnickich, Myszkowskich, Moszyńskich.
W roku 1829 od rodziny Zagórskich dobra grabowieckie wraz z Boiskami nabywa generał Henryk Dembiński, następnie jego siostra – Cecylia Dembińska w roku 1846 sprzedaje je Janowi Herniczkowi za 41 250 rubli. Po śmierci Jana Herniczka w roku 1884 dobra Boiska przechodzą na własność jego córki – Emilii Jabłuszewskiej.
W roku 1895 Jabłuszewska przekazuje majątek w wieczystą dzierżawę Lucjanowi Skrzetuskiemu, który doprowadził majątek do bankructwa dzięki swemu doradcy – Żydowi Lejzorowi Fajnowi.
W roku 1913 następuje licytacja majątku i staje się on własnością Lejzora Fajna.
Część ziemi zostaje sprzedana bądź napływającym do wsi kolonistom, bądź mieszkającym tam chłopom.
W czasie I wojny światowej wieś kilkakrotnie płonęła. Poza kościołem wszystkie budynki zostały zniszczone. Tu na pewien czas zatrzymał się front i tu znajdowało się stanowisko dowodzenia.
Podczas działań wojennych II wojny światowej wieś nie doznała zniszczeń. 13 lipca 1943 roku hitlerowcy dokonali zbrodni na kilku mieszkańcach Boisk. W odwet za zabicie przez partyzantów komendanta granatowej policji żandarmeria z Józefowa rozstrzelała 5 chłopów. Egzekucji dokonano w lesie Bór.
Po wojnie pozostałość majątku przejęło państwo i rozparcelowało na mocy ustawy PKWN z 06.09.1944 roku.
W północnej części wsi, przy drodze, wznosi się kościół parafialny p.w. Zwiastowania NP. Marii zbudowany w latach 1861 – 1873 z fundacji Myszkowskich. Kościół jest murowany, bezstylowy, powstał wg. projektu budowniczego zamojskiego W. Sienickiego. W trakcie prac nad fundamentami nowo wzniesionego kościoła znaleziono cenne naczynie ze srebra z kompletem przyborów kościelnych pochodzących z pocz. XVIII wieku.
Związki Henryka Dembińskiego z Boiskami sięgają roku 1829(2). To właśnie w tym roku wykupił prawo do dóbr od sukcesorów Zagórskich i stał się posiadaczem dóbr Grabowieckich, w których skład wchodziły trzy folwarki: w Grabówce, Boiskach i folwark zwany Magazyn. Po wypadkach powstania listopadowego 1831 roku, w którym brał czynny udział gen. Henryk Dembiński, dobra uległy konfiskacie i podlegały administracji rządowej do 1837 roku. W 2006 roku pomnik został odbudowany przez mieszkańców tej ziemi. Fundusz na budowę pozyskał Pan Władysław Guściora. Pomnik wykonał wywodzący się z Boisk Pan Józef Kiełbiński. Na pomniku zostały umieszczone jeszcze dwie historyczne daty 1863 i 1920.
Na północ od kościoła, przy drodze na cmentarz stoi murowana kapliczka w kształcie krzyża ufundowana przez Lucjana Skrzetuskiego w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku.
Na cmentarzu parafialnym do dnia dzisiejszego zachowały się nagrobki rodzin dawnych właścicieli Boisk.
1. Informacje na temat dziejów wsi Boiska pochodzą z opracowania Elżbiety Budzyńskiej "Dokumentacja historyczno-opisowa wsi Boiska Stare", Lublin 1981.
2. Tekst i zdjecia - nauczycielka historii, Salomea Marek.